انسان‌ها به مروز زمان باهوش‌تر می‌شوند یا خنگ‌تر؟

«هر نسل گمان می‌کند نسبت به نسل قبل آگاه‌تر و نسبت به نسل بعد خردمندتر است.» جورج اورول[1]

 شاید شما هم مانند من این روزها جمله «بچه‌های این دوره و زمانه خیلی باهوش شده‌اند!» را زیاد شنیده باشید. دلیل افراد برای باهوش شدن بچه‌ها استفاده زود هنگام آن‌ها از وسایل پیشرفته‌ای مانند اسمارت‌فون و تبلت است و این در حالی است که پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها به سختی قادر به استفاده از تمامی امکانات این ابزار هستند. با این حساب آیا فرزاندان ما از اجدادشان باهوش‌ترند؟

آخرین تحقیقات نشان می‌دهد در یک بازه زمانی مشخص، نمره آی‌کیو ما نسبت به اجدادمان بهتر شده است. به طوری که در هر صد سال نمره ای‌کیو افراد در یک جامعه مشابه سه امتیاز بیشتر شده است، ولی از نظر ژنتیکی اجدادمان از ما باهوش‌تر هستند! شاید بپرسید بالاخره باهوش‌تر شده‌ایم یا خیر!؟

مایکل وودلی[2]، فیزیولوژیست دانشگاه اومئو سوئد و سرپرست تحقیقات می‌گوید: «ساده نیست که بگوییم هوش در حال افزایش یا کاهش است. بخش هاي مختلف هوش مي‌توانند به طرق مختلف تغيير كنند.» پس شاید بهتر است بگوییم هوش در حال تغییر است. از طرفی هوش تابع زمان، مکان و موضوع می‌باشد و همین تحقیقات را پیچیده‌تر می‌کند. به طور مثال چیزی که جامعه تاکسیرانان ایتالیایی را باهوش جلوه می‌دهد با آن‌چه در مرکز بورس نیویورک یا جامعه دانشجویان دانشگاه شریف تهران اتفاق می‌افتد، بسیار متفاوت است.

شواهد زیادی وجود دارد که انسان مدرن امروزی در مرتبه بالاتری از ادارک نسبت به اجدادش قرار گرفته. شواهدی چون اسمارت‌فون‌ها، پیوند قلب، شناخت میکروب‌های بیماری‌زا و توانایی‌هایی از این دست که کم هم نیستند، ولی موضوع به اداراک ختم نمی‌شود. شاید اثر فلين بتواند کمی موضوع را روشن‌تر کند. اثر فلین که حاصل تحقیقات جیمز فلین[3] است، اشاره به اين دارد كه بالا رفتن آي‌كيو بازتاب پیشرفت محیط است. بخشی از آي كيو ارثي و بخشی اکتسابی و تابع محيط است. مثلا تقويت شرايط محيطي یك کودک با آموزش بهتر، تغذيه مناسب‌تر و امكانات بيشتر به مراتب آي‌كيو بالاتری را برای وی در آينده به همراه خواهد داشت.

اين اثر که باعث بالاتر رفتن امتیاز آی‌کیو نسل جدید شده، در نحوه تفكر انسان‌ها نيز قابل مشاهده است. به عنوان مثال اگر از فردی در قرن نوزدهم درباره رابطه بین سگ و خرگوش می‌پرسیدید، به احتمال زیاد وی می‌گفت سگ، خرگوش را شکار می‌کند. ولی امروز شاید من و شما بگوییم هر دو حیوان پستان‌‌دار هستند که پاسخی به مراتب عالمانه‌تر از پیش است. این گونه پاسخ‌ها بازتابی از زندگی و تفکر انسان مدرن و انسان دیروز است. به عبارت ديگر، انسان‌هاي امروزي بيشتر انتزاعي فكر مي كنند و نحوه جواب دادن آن‌ها به تست آي‌كيو به خاطر فكر كردن مدرن و اكتشافي‌شان متفاوت شده است.

ولی از طرفی تحقیقات نشان می‌دهد 2 تا 5 هزار ژن، هوش انسان را کنترل می‌کنند. با توجه به نرخ جهش‌های ژنتیکی در 3 هزار سال گذشته، در کل هوش ژنتیکی انسان روند منفی طی کرده و این روند تا 3 هزار سال آینده نیز حفظ خواهد شد. پس اگر چه انسان امروز در تست آی‌کیو سه نمره از اجدادش جلوتر است ولی از نظر ژنتیکی نسبت به آن‌ها خنگ‌تر است.

هوش و اهمیت آن برای انسان امروزی با گونه‌های اولیه (شکارچی) بسیار متفاوت است. هزاران سال پیش ناتوانی در پرتاب یک نیزه به سمت شیر به معنای مرگ و زندگی بود، ولی انسان مدرن امروزی به ندرت در موقعیت مرگ و زندگی قرار می‌گیرد و همین عامل باعث تفاوت توانایی‌های وی، هوش او و نحوه استفاده از ابزار شده است.

پس اگر بار دیگر از توانایی کودکان نوپا در استفاده از تکنولوژی‌های مدرن مانند اسمارت‌فون‌ها و تبلت‌ها تعجب کردید، یاد توانایی خودتان در بازی «یه قول، دو قول» یا «هفت سنگ» بیافتید و به خاطر داشته باشید که برای کودک امروزی متاسفانه زدن ضربه درست و بی‌نقص به یک توپ کاری دشوار است. چیزی که شاید من و شما در طول روز بارها و بارها آن را بی‌نقص انجام می‌دادیم.

---

____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________

[1] George Orwell

[2] Michael Woodley

[3]  James Flynn